Беларуская, родная мова,
Мiлагучны, жывы гаварок...
Дай жа Бог, каб ніякая змова
не муціла твой чысты выток!
С. Шах
Поэзию Софьи Шах можно сравнить с райским деревом — красивым и неувядающим. Невольно представляешь, какие крепкие корни у этого дерева, которая широкая его крона с множеством ветвей и веточек, с водаравым цветом …
Дерево поэзии С. Шах берет соки от родной земли, а вершины его шумит в звездном мире, шепчет проникновенный молитву небесам.
***
Паспрыяй, растрывожаны лёс,
у акрэплым напрамку жадання –
пачынаць клапатлівае ранне
пад высокай лагодай нябёс.
Абнадзейвай цікаўны пагляд.
Ён агучаных колераў споведзь
прагавіта чакае і ловіць
і не млее з-за дробязі страт.
Захавай жа, мой лёс, вышыню!
Мне цягнуцца, цягнуцца адчайна
да яе чысціні незвычайнай,
прад якой лепш памру, чым зманю.
***
Ах ты, любая, глыбокая!
Ах, чарговая мая!
Зноў дажджы твае шырокія
зрокам-слыхам пешчу я.
Зноў вятры твае арганныя
забіраюць сэрца ў даль,
зноўку дні твае туманныя –
нібы мой таемны жаль.
Ранне, вечар, ноч бяззорная,
ранне, вечар, ноч ізноў…
Што паўторна-непаўторнае
у табе мой дух знайшоў?
Ах ты, восень, восень-восенька!
Ах, мая дарэшты ўся, -
з ветрам, слотай, голым голлейкам
на сярэдзіне жыцця!
***
Так хораша ля Вас, так непаўторна
душа мая шчаслівая гучыць,
што хочацца ў натхнёнасці прасторнай,
як хочацца мне з Вамі доўга жыць!
Найдоўга-доўга, колькі сонца будзе
вось гэтую зямельку саграваць…
Найдоўга-доўга, колькі ў зорным гурце
дзве нашы зоркі будуць нам спрыяць…
Ну столькі доўга, колькі дасць нам Божа
між гэтых родных сцежак, траў і дрэў
адну мець запаветную раскошу:
выношваць, выдыхаць, вышырваць спеў.
***
І што я ні скажу, што ні зраблю,
хіба раскрыю існыя вяршыні,
святліць якія Госпада малю
і гэты ўвесь прасцяг блакітна-сіні?
Высокасць узаемадабрыні,
ўзаемаразумення, захаплення, -
чым далей – тым і болей вышыні
між намі спеўнага адухаўлення.
Якія словы?! Што – ўзрушэнне дум?!
Ні голасам не перадаць, ні шэптам,
калі так боска нашым душам дзвюм
і ў гэтым свеце, й недзе па-за светам…
***
Скончылася лета з даччыным ад’ездам
на пачатку жніўня ў мроіве пярэстым…
Азірнуся вокал – ці была са мною?
Зноў яна далёка, зноў сама з сабою…
А была між кветак, між бяроз-бярозак, -
у лісцёвых шэптах чую адгалосак.
А была між спеву птушак мімалётных,
між вятроў-павеваў, водараў лагодных…
Скончылася лета – зоры адзіхцелі
і ў рацэ прыкметна хвалі пасівелі.
***
Як хачу цябе пабачыць,
чуе мо адзіны вецер,
што гулліва шчокі лашчыць
і віецца ў маім шэпце.
Чуе-чуе мімалётам,
цешыць-поўніцца прыветам, -
толькі што – яго лагода
на зыходзе майго лета!
Ты далёка, так далёка,
што калі да твайго краю
даімчыць ён жвава-бойка,
то ўсё роўна схаладае.
І не скажа, не зазначыць,
збіты далечавай хваткай,
як хачу цябе пабачыць,
маё роднае дзіцятка.
***
А мне і гэта трэба перажыць,
пераадолець мне і гэта трэба:
клін жураўліны ў цёплы край ляціць
і дзеліць напалам прастору неба.
І я гляджу-ўзіраюся да слёз
у слепкія, праменныя вышыні, -
ляціць – а скрушных крыкаў адгалос
і блізі ахапіў, і далячыні.
Ад іх "курлы" ратунку ўжо няма,
ад іх "курлы" такое дно адчаю,
як быццам гэта я сама, сама
насупраць волі край свой пакідаю…
***
Як пасуе радзімым абсягам
гэты колер асенняй пары,
калі ўрэшце над полем, над шляхам
толькі хмары наўсцяж ды вятры.
Калі ў далечы дзесь за туманам
выспявае скупое святло
і кладзецца на колер ціхмяна,
каб у ім ранне ўзняцца магло.
Каб уволю ў ім дзень мімалётны
і нацешыўся, і адвіднеў,
абдымаючы вырыс маркотны
безлісцёвых кустоўя і дрэў.
Каб, нягледзячы на схаладаласць,
ўзлескі сведчылі і паплавы:
ў шэрым колеры ёсць-такі вабнасць,
ад якой ён заўсёды жывы.
***
Якія маленькія дні…
Якія шматлікія справы…
А колькі пустой мітусні…
А колькі нядобрай праявы…
І зноўку сябе не ўмясціць
між раніцай і надвячоркам, -
так час відавочна бяжыць,
што змрок бы мяжуе са змрокам.
Сутонне світальнай пары
Як бы – ля сутоння начнога,
і зоркі то мруць угары,
то зноў нараджаюцца строга.
Сігнальныя быццам агні
між берагам левым і правым,
дзе трэба ў маленькія дні
уціснуць вялікія справы.
***
Я ж не прашу жыцця спачатку,
жыцця ў тых - Божа мой! – гадах,
дзе я, малеча, анігадкі –
у мамы роднай на руках.
Я ж не прашу жыцця і потым,
тым болей потым не прашу,
калі між слоты і мярзлоты
паліла-сцюжыла душу.
Мне б толькі час той і наведаць,
матульку родную сустрэць
і тое ўсё пабачыць-зведаць,
што шанцавала колісь мець.
Мне б толькі край той і паслухаць
ды пакаянна пахадзіць
там, дзе цяпер звышціша-скруха
і трошкі не дае пабыць.
***
Адкрытым тэкстам мушу гаварыць,
адкрытым і звычайным, ды не вузкім:
найлепшы край, дзе так шанцуе жыць,
заўсёды быў і будзе беларускі.
Ні слых век не нацешыцца, ні зрок
у здзіўленым памкненні, у адзіным:
найлепшы кут, адкуль душы выток,-
Азарычы, пасёлак мой радзімы.
За адкрыццём прыходзіць адкрыццё,-
маленства зараз бы навідавоку:
найлепшай вулачкай на ўсё жыццё
мне стала Піянеская ў пасёлку.
І як бы лёсу ні круціў віхор,
якія б далі ні дарыў на свеце,
а поле, што за вулачкай,- прастор
маёй душы і нават пасля смерці.
***
Опять меж веками проносится ветер
сквозь ветви деревьев, цветы и кусты,-
то горестно-мрачен, то радостно-светел
в просторах небесно-земной широты.
Проносится ветер – бушуют вершины
и тычутся-гнутся, стремятся вослед,
но властью песка, нерушимостью глины
для этих стремлений свободы им нет.
Проносится ветер – и падают травы,
и стелются, словно в покорной вине.
Куда им, смиренным, податливо-вялым?!
Одно что, желтея, остаться в копне.
Проносится ветер – лишь вольные тучки
смогли превозмочь всю высотную стынь,-
летят и летят в тот зенит, эхом гулкий,
где ярче рассветная синь…
перевод с белорусского И. Котлярова