Естественным дыханием сонета
 мир осязать не каждому дано...
 И. Котляров 

Софья Шах — автор сборников венков и венков венков сонетов: «На мяжы сутоння » (1993), «Адухаўленне» (2000), «Прысвячэнне» (2001), «Прызначэнне » (2002), «На ўсё дабро ў адказ» (2003), «Увасабленне» (2003), «Спасціжэнне» (2004), «Кругаспеў» (2006), «Азарычы» (2007), «Малітваспеў» (2010), «Кнігалюбка» (2012), «Каб тое выказаць»(2015 год), «Мару стаць я мастаком»(2015 год).

Поэтесса Софья Шах вводит нас в волшебный мир сонетной строки, самого совершенного, самого утонченного типа стиха, который произвела мировая поэзия. Она создает свои сонеты, словно прядет чудесный круг чувств и слов. И родной белорусский язык звучит для них как-то красиво и неповторимо.

Сонеты С. Шах — в раздумье и одиночестве, возвышенные и нежные. Они — взволнованное сердцебиение поэтессы, которая беспокоится о судьбе человека, родной земле и вообще вселенной. Поэтессу вдохновляют воспоминания о матери, любимым, изумительные пейзажи природного лона, радость и прелесть жизни. Боль, тревога, волнения — через них поэтесса словно сердцем соприкасается к проблемам родной Беларуси и соотечественников.

За внешней скромностью, за негромкой интонацией, за прозрачностью формы сонетов открывается трепетная, а иногда бунтарская душа лирической героини, которая живет в нашем сложном мире своими бескорыстными, чистыми устремлениями женщины, которая не устает молиться за судьбу людей, и, прежде всего, за судьбу близких.

Отличительными красками и звуками наделяет поэтесса свой мир любви, где как родниковая вода пульсируют светлые чувства: понимание и сострадание, нежность и самоотверженность. «Я так и не изменила «Вы» на «ты», я так и не спустилась с высот …». Сколько в этих словах уважения и вдохновения!

В душе С. Шах есть потайной уголок, где она хранит самое дорогое — воспоминания детства, пейзажи родной земле вместе, там навсегда осталось святое слово «мама». В нее появляется желание прикоснуться к знакомому дереву, пройти босиком по росе, на берегу реки оставить свои следы, оказаться в родном доме, услышать мамин голос …

Жизнь продолжается … На смену одним поколениям приходят другие. Есть продолжение и в С. Шах — «девочка-живинка», внучка — свет в окошке, а смысл жизни.

Касаясь самых глубоких и острых темы, С. Шах заботится о красоте словесных форм, как о высшем существовании поэзии, и поэтому каждое слово становится незаменимого.

Жыву жыццё…
 Вянок санетаў
  
 1
 Жыву жыццё, а што я зразумела?
 Вось у прамежку змроку і святла
 я да якога (можа быць, спазнела)
 пытання ў рэшце рэшт і падышла.
 Чамусьці толькі зараз вось паспела,
 як быццам бы дасюль і не вяла
 дарога да яго, бы міма бегла,
 а тут нейк прыпынілася ўзяла,
 каб гэтае пытанне прагучала
 ўва мне самой ці нада мной, няўдалай,
 ці прада мною, моўленае ўслых
 разважным кімсьці ўдумліва і стала…
 Як бы не я, бы хтосьці запытаў:
 а што спасцігла гэткае між спраў?
  
 2
 А што спасцігла гэткае між спраў?
 А што ж уцяміла паміж зенітаў
 напятых вечна лёсавых праяў
 і долевых наструненых іспытаў?..
 Між недарэчных і пустых забаў,
 між мімалётна зыбкіх дабрабытаў,
 між нечакана вымкнутых падстаў
 для апантана споведных малітваў...
 А што асэнсавала ў разварот
 праз тыя ж самыя адчай і гнёт,
 трывогу, немач, хваляванне, скруху,
 пражыўшы не адзін дзесятак год?
 Сур’ёзна запытацца прагу мела
 калі на свеце на адзіна белым?
  
 3
 Калі на свеце на адзіна белым,
 з’явіўшыся аднойчы ў снег, ці дождж,
 а ці ў туман завіслы і скалелы,
 сама калела за яго не горш…
 Калі і шлях, то гучны, то знямелы,
 адкрыўся, паланяючы ўсё больш,-
 адразу неяк нават неспадзела,
 што ўжо нясу даўненька ношу з нош…
 І ўсё нічога б! Што за дзіва – несці
 па супярэчлівым па гэтым свеце,
 па неймаверна складзеным жыцці, 
 што і само пакутуе, урэшце?!
 Ды са звычайных чалавечых праў
 мне Бог узросту пэўнага не даў.
  
 4
 Мне Бог узросту пэўнага не даў,
 не абазначыў ну хаця б прыблізна.
 Узнагародзіў так ці пакараў?
 Ці выпадкова так, а ці наўмысна?
 Мяне ў дарослае жыццё паслаў,
 а лёсу унушыў штось непахісна,
 і ён адчуў нязбытлівасць распраў,
 не ўмеючы вяршыцца кампрамісна.
 А што магу я дзейснае – супроць?
 Ці то маленства? ці то маладосць?
 ці то ўжо сталасці такія знакі,
 якіх ні зразумець, ні пабароць?..
 І станам, ды і розумам нягеглым
 сную быццё – а час як ачумелы.
  
 5
 Сную быццё – а час як ачумелы.
 Што здарылася-адбылося з ім?
 Як бы яго і сапраўды распрэглі,
 на волю адпусцілі ўжо зусім.
 Панёсся, ад свабоды захмялелы,
 між вёсен, летаў, восеняў і зім,--
 цяпер якісьці нібы ачужэлы,
 а быў, здаецца, ўсё-такі маім. 
 Я заўважала тыя ж зімы, леты
 і тых жа вёсен, восеняў прыкметы,
 і здзіўлена, і ўразліва няўзнак
 штораз іх назапашвала сакрэты…
 І вось на час – ні ўздзеянняў, ні ўпраў,
 а лёс – як толькі гэтага й чакаў.
  
 6
 А лёс – як толькі гэтага й чакаў,
 як быццам абярнуўся нейкай помстай:
 ну, вось табе, нягегліцы, маўляў,
 калі ты існуеш дзесь па-за ўзростам!
 Адмудраваў, адпульсаваў – спагнаў
 сваім, вядома ж, норавам дарослым
 усё, што сам хацеў і сам абраў,
 каб колкае шчэ болей стала вострым. 
 Даўно ўжо не шкадуе ўласны лёс,
 як бы й не бачыць ні пакут, ні слёз, 
 як бы й не чуе палкае малітвы
 да ўсемагутных, да святых нябёс.
 Як бы і сам зрабіўся ачамрэлым… 
 І зрок мой нібы нейкі стаў нясмелы.
  
 7
 І зрок мой нібы нейкі стаў нясмелы:
 штось не рашаецца спыняць сябе
 на тым, на тым пакінута-згалелым,
 што так усё і маецца ў журбе.
 На тым, на тым самотліва-здранцвелым,
 што хоць вякуй у полымнай мальбе,
 не зробіцца утульна-пацяплелым,
 адно ўмацуецца яшчэ глыбей.
 Не тая сіла – пазіраць у бездань,
 не тая моца – углядацца ў цемрань,
 нібыта нават і не той запал,
 каб за падзеямі сачыць з даверам.
 А голас? Ён таксама ўплыў спазнаў.
 І слых мой нерашучы нейкі стаў.
  
 8
 І слых мой нерашучы нейкі стаў:
 страшыцца галасоў і адгалоскаў,
 якім не раз мо веры ён даваў
 і памыляўся потым надта жорстка.
 Як бы недастаткова сутнасць знаў
 праявы не адной нібы сяброўскай –
 і ўсё на веру, так, на веру браў,
 не чуючы высновы бутафорскай.
 Баіцца нечаканых і навін,
 і гнёткіх ад напружання хвілін,
 і ўзвіхраных для праведнага сэнсу
 непрадказальных вычварных прычын.
 Не тое што калісьці ў зіхаценні –
 жаданні-мары, крозы-летуценні…
  
 9
 Жаданні-мары, крозы-летуценні…
 Дык гэта і было якраз тады,
 калі яны адольвалі ў здзіўленні
 шматлікі гнёт мо не адной бяды.
 Калі яны змагалі спалучэнні
 нуды, брыды і іншай гаркаты,
 і ў тым сваім натхнёным акрыленні
 высвечваліся між і цемнаты…
 Нішто было ім – выверты вятроў,
 маланак бляскі, роскаты грамоў,-
 пачулі, пачакалі – і ў вышыні,
 ва ўласныя свае вышыні зноў…
 Як тыя аблачынкі ў аддаленні,
 як тыя даўнеказачныя цені.
  
 10
 Як тыя даўнеказачныя цені,
 што ажывалі з весняй цеплынёй,
 у чуйным трапятанні і трымценні
 гуллівы раскрываючы настрой.
 Нібы дражніліся з самім праменнем,
 з міргліваю лістотаю самой,
 а потым пад кустоўе ў знемажэнні
 хаваліся, шукаючы спакой.
 І тыя шалы-хованкі-гулянкі,
 і тыя калыханкі і гайданкі 
 магічна ўжо займалі дых і дух,
 як тыя спадзяванкі-абяцанкі.
 Як мрояў цьмяных тых дыяпазон,
 як тое марыва за процьмай дзён…
  
 11
 Як тое марыва за процьмай дзён
 на вабна-прыцягальным даляглядзе,
 калі яно дрыжала ва ўнісон
 якойсьці мной не ўцямленай спагадзе.
 Трымцела, беручы душу ў палон,
 застаючыся тайнай у паглядзе,
 пераліваючыся з фону ў фон
 у нейкім невытлумачальным ладзе.
 Блакітная рухавая смуга,
 паветра эйфарыя-мітульга,-
 як неймаверна супадалі з імі
 імпэтныя і радасць, і туга!
 Урэшце, як і ўсе мае хаценні,
 як сноў калішніх колераспляценні…
  
 12
 Як сноў калішніх колераспляценні,
 як фарбадзейсныя адценні іх,
 паміж якімі ў творчым супадзенні
 і зрок глыбеў, і пашыраўся слых.
 Далёкія жывыя мігаценні –
 то знак-намёк, то напамінак-штрых,-
 суцэльныя праз памяць праяўленні
 уздзеянняў няведама чыіх…
 Мяняўся час, мяняліся падзеі,
 губляліся, ўзнікалі прывілеі
 для больш змястоўнага жыцця-быцця
 у спёкі, лістапады і завеі.
 І лёс хоць долю мучыў і ўзвышаў,
 але й дасюль не ведае душа…
  
 13
 Але й дасюль не ведае душа,
 як гэта склалася, як выйшла гэта,
 што на крутых жыццёвых віражах
 яна ўцалела са сваім імпэтам.
 Хоць засланяў жаданні-мкненні страх,
 і пачувалася вальготна бедам,
 хоць у быццёвых вымутных вірах
 хіба што мроі і былі прасветам…
 Імчыцца час, мяняюцца навіны,
 усё часцей турбуюць успаміны,
 усё вастрэй свядомасць б’юць і тнуць
 былыя і памылкі, і правіны.
 Спытаць каго, дзе роўнядзь-гладзь-сцяжа,
 дзе кут спакою, дзе журбы мяжа?
  
 14
 Дзе кут спакою, дзе журбы мяжа,
 калі трывога ўжо гнясці пакіне,-
 ў сябе хіба што запытаць спярша
 на гэтай вось завостранай хвіліне?
 Ну, не пытацца ж нема ў скавыша,
 што за акном усё ніяк не ціхне,
 што ў змораных пратэстах-мецяжах
 вось-вось і сам, здаецца ўжо, загіне.
 Пытанне ёсць – а дзе яму адказ?
 Мо ўсё таму, мо ўсё таму якраз,
 што без узросту пэўнага застаўся
 ў маёй планідзе мой уласны час?..
 У ім дарэшты споўненая ўдзелам,
 жыву жыццё – а што я зразумела?
  
 15
 Жыву жыццё, а што я зразумела?
 А што спасцігла гэткае між спраў,
 калі на свеце на адзіна белым
 мне Бог узросту пэўнага не даў?
 Сную быццё – а час як ачумелы,
 а лёс – як толькі гэтага й чакаў,-
 і зрок мой нібы нейкі стаў нясмелы,
 і слых мой нерашучы нейкі стаў…
 Жаданні-мары, крозы-летуценні,
 як тыя даўнеказачныя цені,
 як тое марыва за процьмай дзён,
 як сноў калішніх колераспляценні…
 Але й дасюль не ведае душа,
 дзе кут спакою, дзе журбы мяжа.